مرحله بندی سرطان روده بزرگ

در این صفحه با نحوه توصیف پزشکان در مورد رشد یا گسترش سرطان آشنا خواهید شد. این قسمت مرحله بندی نامیده می شود. مرحله بندی راهی برای توصیف جایی که سرطان در آن قرار دارد ، گسترش یافتن یا نیافتن و محل گسترش و اینکه آیا بر سایر قسمت های بدن تأثیر می گذارد یا خیر می باشد. پزشک متخصص سرطان روده بزرگ برای تشخیص مرحله سرطان از آزمایشات تشخیصی استفاده می کنند، بنابراین ممکن است مرحله بندی تا پایان تمام آزمایشات، کامل نباشد.

دانستن مرحله سرطان به پزشک کمک می کند تا توصیه کند چه نوع درمانی بهتر است و می تواند پروگنوز بیماری که همان شانس بهبودی می باشد را را پیش بینی کند. مراحل مختلفی برای انواع مختلف سرطان وجود دارد.

سیستم مرحله بندی TNM برای سرطان روده بزرگ

یکی از ابزارهایی که پزشکان برای توصیف مرحله سرطان از آن استفاده می کنند ، سیستم TNM است. پزشکان از نتایج آزمایشات تشخیصی و اسکن برای پاسخ به این سوالات استفاده می کنند:

• تومور (T): آیا تومور به داخل دیواره روده بزرگ یا راست روده رشد کرده است؟ چند لایه؟

• گره لنفاوی (N): آیا تومور به غدد لنفاوی گسترش یافته است؟ اگر چنین است ، کجا و چند مورد؟

• متاستاز (M): آیا سرطان به سایر قسمت های بدن سرایت کرده است؟ اگر چنین است ، کجا و چقدر؟

نتایج به دست آمده برای تعیین مرحله سرطان برای هر فرد ترکیب می شوند. 5 مرحله وجود دارد: مرحله 0 (صفر) و مراحل I تا IV (1 تا 4). این مرحله بندی یک روش معمول برای توصیف سرطان ارائه می دهد ، بنابراین پزشکان می توانند برای برنامه ریزی بهترین درمانها با هم همکاری کنند. در اینجا جزئیات بیشتری در مورد هر بخش از سیستم TNM برای سرطان روده بزرگ وجود دارد:

تومور (T): برای میزان نفوذ تومور اولیه به داخل روده

با استفاده از سیستم TNM ،”  T به علاوه یک حرف یا شماره (0 تا 4) برای توصیف میزان نفوذ تومور اولیه به داخل روده استفاده می شود. مرحله نیز ممکن است به گروههای کوچکتر تقسیم شود که به توصیف تومور با جزئیات بیشتر کمک می کند. اطلاعات مربوط به تومور در زیر ذکر شده است.

TX: تومور اولیه قابل ارزیابی نیست.

T0 (T بعلاوه صفر): شواهدی از سرطان در کولون یا راست روده وجود ندارد.

Tis: به سرطان درجا اشاره دارد (که سرطان insitu نیز نامیده می شود). سلولهای سرطانی فقط در اپیتلیوم یا lamina propria یافت می شوند ، که لایه های بالایی داخلی کولون یا راست روده هستند.

T1: تومور به زیر مخاط نفوذ کرده ، که لایه ای از بافت در زیر مخاط یا آستر روده بزرگ است.

T2: تومور به muscularis propria ، که یک لایه عمیق و ضخیم از جنس ماهیچه است و در امتداد محتویات روده منقبض می شود، رشد کرده است.

T3: تومور از طریق muscularis propria به subserosa ، که یک لایه نازک از بافت همبند در زیر لایه خارجی برخی از قسمتهای روده بزرگ است ، رشد کرده یا به بافتهای اطراف روده بزرگ یا راست روده نفوذ کرده .

T4a: تومور به سطح صفاق احشایی رشد کرده است ، به این معنی که در تمام لایه های روده بزرگ رشد کرده است.

T4b: تومور رشد کرده یا به اندام ها یا ساختارهای دیگر نفوذ کرده است.

گره (N): گره های لنفاوی نزدیک روده بزرگ

“N” در سیستم TNM مخفف گره های لنفاوی است. غدد لنفاوی اندامهای کوچکی به شکل لوبیا هستند که در سراسر بدن واقع شده اند. غدد لنفاوی به بدن کمک می کند تا به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن با عفونت ها مبارزه کند. غدد لنفاوی نزدیک روده بزرگ و راست روده را غدد لنفاوی منطقه ای می نامند. همه بقیه غدد لنفاوی، دور هستند که در سایر نقاط بدن یافت می شوند.

NX: غدد لنفاوی منطقه ای قابل ارزیابی نیستند.

N0 (N بعلاوه صفر): به غدد لنفاوی ناحیه ای گسترش نمی یابد.

N1a: سلولهای توموری در یکی از غدد لنفاوی منطقه ای یافت می شوند.

N1b: سلولهای توموری در 2 یا 3 تا از غدد لنفاوی منطقه وجود دارند.

N1c: ندول هایی از سلول های توموری وجود دارد که در ساختارهای نزدیک روده بزرگ یافت می شوند و به نظر نمی رسد غدد لنفاوی باشند.

N2a: سلولهای توموری در 4 تا 6 تا از غدد لنفاوی منطقه وجود دارند.

N2b: سلولهای توموری در 7تا  یا بیشتر از غدد لنفاوی منطقه وجود دارند.

متاستاز (M): گسترش سرطان به سایر قسمت های بدن

“M” در سیستم TNM سرطانی را توصیف می کند که به سایر قسمت های بدن مانند کبد یا ریه ها گسترش یافته است. به این حالت متاستاز می گویند.

M0 (M به علاوه صفر): این بیماری در قسمتهای دور بدن گسترش نیافته است.

M1a: سرطان به 1 قسمت دیگر بدن فراتر از روده بزرگ یا راست روده گسترش یافته است.

M1b: سرطان به بیش از 1 قسمت بدن غیر از کولون یا راست روده گسترش یافته است.

M1c: سرطان به سطح صفاقی گسترش یافته است.

درجه (G): میزان شباهت سلول های سرطانی به سلول های سالم

پزشکان همچنین این نوع سرطان را با درجه آن (G) توصیف می کنند. این درجه توصیف می کند که چقدر سلول های سرطانی در زیر میکروسکوپ شبیه سلول های سالم هستند. پزشک بافت سرطانی را با بافت سالم مقایسه می کند. بافت سالم معمولاً شامل انواع مختلفی از سلول ها است که با هم یک گروه سلولی را تشکیل داده اند. اگر سرطان شبیه بافت سالم باشد و گروه های سلولی متفاوتی داشته باشد، به آن “تومور تمایز یافته” یا “تومور درجه پایین” می گویند.

 اگر بافت سرطانی بسیار متفاوت از بافت سالم باشد ، “ضعیف تمایز یافته ” یا “تومور درجه بالا” نامیده می شود. درجه سرطان ممکن است به پزشک در پیش بینی سرعت گسترش سرطان کمک کند. به طور کلی، هرچه درجه تومور پایین تر باشد ، پیش آگهی بهتر است.

GX: درجه تومور قابل تشخیص نیست.

G1: سلولها بیشتر شبیه سلولهای سالم هستند که خوب تمایزیافته نامیده می شوند.

G2: سلولها تا حدودی شبیه سلولهای سالم هستند که به  متوسط ​​متمایز نامیده می شوند.

G3: سلولها کمتر شبیه سلولهای سالم هستند ، که ضعیف تمایز یافته نامیده می شوند.

G4: سلولها به سختی شبیه سلولهای سالم هستند که تمایز نیافته نامیده می شوند.

گروه بندی مراحل سرطان روده بزرگ

پزشکان با ترکیب طبقه بندی های T ، N و M مرحله سرطان را تعیین می کنند.

مرحله 0: این سرطان ،سرطان درجا نامیده می شود. سلولهای سرطانی فقط در مخاط یا پوشش داخلی روده بزرگ یا راست روده قرار دارند.

مرحله I: سرطان از طریق مخاط رشد کرده و به لایه عضلانی روده بزرگ یا راست روده حمله کرده است. به بافت یا غدد لنفاوی مجاور (T1 یا T2 ، N0 ، M0) گسترش نیافته است.

مرحله IIA: سرطان از طریق دیواره روده بزرگ یا راست روده رشد کرده است اما به بافت مجاور یا به غدد لنفاوی مجاور (T3 ، N0 ، M0) گسترش نیافته است.

مرحله IIB: سرطان از طریق لایه های ماهیچه به لایه داخلی شکم که صفاق احشایی نامیده می شود ، رشد کرده است. به غدد لنفاوی مجاور یا جاهای دیگر (T4a ، N0 ، M0) گسترش نیافته است.

مرحله IIC: تومور از طریق دیواره روده بزرگ یا راست روده گسترش یافته و به ساختارهای مجاور متصل شده است. به غدد لنفاوی مجاور یا جاهای دیگر (T4b ، N0 ، M0) گسترش نیافته است.

مرحله IIIA: سرطان از طریق پوشش داخلی یا لایه های عضلانی روده رشد کرده است. به 1 تا 3 تا از غدد لنفاوی یا به یک ندول از سلولهای تومور در بافتهای اطراف کولون یا راست روده گسترش یافته است که به نظر نمی رسد غدد لنفاوی باشند اما به سایر قسمتهای بدن گسترش نیافته است (T1 یا T2 ، N1 یا N1c ، M0 ؛ یا T1 ، N2a ، M0).

مرحله IIIB: سرطان از طریق دیواره روده یا به اندام های اطراف و 1 تا 3 تا از غدد لنفاوی گسترش یافته یا ندول تومور در بافتهای اطراف روده بزرگ یا راست روده که به نظر نمی رسد غدد لنفاوی باشد ، رشد کرده است. به سایر قسمتهای بدن (T3 یا T4a ، N1 یا N1c ، M0 ؛ T2 یا T3 ، N2a ، M0 ؛ یا T1 یا T2 ، N2b ، M0) گسترش نیافته است.

مرحله IIIC: سرطان روده بزرگ ، صرف نظر از عمق آن ، به ۴ تا یا بیشتر از غدد لنفاوی گسترش یافته است اما به سایر نقاط دور بدن گسترش نیافته است (T4a ، N2a ، M0 ؛ T3 یا T4a ، N2b ، M0 ؛ یا T4b ، N1 یا N2 ، M0).

مرحله IVA: سرطان به یک قسمت دور از بدن مانند کبد یا ریه ها (هر T ، هر N ، M1a) گسترش یافته است.

مرحله IVB: سرطان به بیش از 1 قسمت بدن (هر T ، هر N ، M1b) گسترش یافته است.

مرحله IVC: سرطان به حفره صفاقی گسترش یافته است. همچنین ممکن است به نواحی یا اندامهای دیگر (هر T ، هر N ، M1c) گسترش یافته باشد.

عود کننده: سرطان راجعه سرطانی است که پس از درمان عود کرده است. این بیماری ممکن است در روده بزرگ ، راست روده یا قسمت دیگری از بدن مشاهده شود. در صورت بازگشت سرطان ، دور دیگری از آزمایشها برای اطلاع از میزان عود مجدد انجام می شود. این آزمایشها و اسکنها اغلب مشابه آنهایی است که در زمان تشخیص اولیه انجام شده است.

اطلاعات مربوط به مرحله سرطان به پزشک کمک می کند تا برنامه درمانی خاصی را توصیه کند. بخش بعدی در این راهنما انواع درمان سرطان روده بزرگ است.

 منبع : کتابچه راهنمای مرحله بندی سرطان AJCC ، ویرایش هشتم (2017) انتشارات بین المللی Springer

تأیید شده توسط هیئت تحریریه Cancer.Net ، 01/2021